องค์ประกอบส่วนที่ 1 : Self-awareness (ความตระหนักรู้ในตนเอง) ส่วนนี้ถือเป็นแกนหลัก และเป็นส่วนแรกของความฉลาดทางอารมณ์ที่สมบูรณ์
เพราะความสามารถในการเข้าใจอารมณ์ของตนเอง คือการที่คุณตระหนักรู้ และสามารถให้คำตอบตัวเองได้ว่า คุณรู้สึกอย่างไร ?
และ เหตุใดจึงรู้สึกเช่นนั้น ? ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการบริหารจัดการอารมณ์ตนเอง และจะส่งผลไปถึงการแสดงออกของคุณด้วยเช่นกัน
ยกตัวอย่าง เช่น มาโนช ได้รับมอบหมายให้ทำงานจำนวนมาก ภายในเวลาที่จำกัด และเขาเองก็มีงานอื่นๆ ค้างอยู่
ในขณะที่เพื่อนร่วมงานคนอื่นได้รับมอบหมายงานที่น้อยกว่า และไม่มีภาระงานอื่น ทำให้เขาทั้งโกรธ และน้อยใจ
หากมาโนช ไม่มีความตระหนักรู้ในอารมณ์ของตน เขาอาจจะ “ปรี๊ดแตก” โวยวาย หรือแสดงออกแบบไม่เหมาะสม
แต่ถ้าเขาสามารถตระหนักรู้ ถึงอารมณ์ของตนเอง ว่ารู้สึกอย่างไร และ โกรธเพราะอะไร เขาจะสามารถเลือกที่จะตอบสนองกลับไปได้อย่างมีเหตุผลนั่นเอง